اکنون که نخستین نوشته‌ی وبلاگ «از کیهان» منتشر میشود، دانش‌پیشگان و مهندسانی از ناسا و بسیاری از دوستداران دانش نجوم و فناوری‌های میان‌سیاره‌ای در سراسر زمین، سخت دل‌مشغول و نگران‌اند، به‌تماشای آغاز مأموریتی جاه‌طالبانه، ۸۵۰ میلیون دلاری، طولانی و بینش‌افزا نشسته‌اند. مریخ‌نشین «InSight» چند دقیقه دیگر، پس از سفری هفت ماهه میان زمین تا مریخ، در طی علمیاتی هول‌انگیز بر سطح سیاره‌ی سرخ فرود خواهد آمد.
در فضای خبری و شبکه‌های اجتماعی هشتگ‌ها insight ، marslanding و . به‌صدر رسیده و به اصطلاح ترند شده است. اما این همه هیجان و هیاهو برای چیست؟
اینسایت(InSight)، که سرواژگان عبارت
Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport
است که نام مأموریتی جاه‌طلبانه از سری مأموریت‌های کاوش مریخ آزمایشگاه پیشرانه‌ی جت ناسا (JPL) است و در زبان انگلیسی این مخفف معنای «بینش» و «ژرف‌نگری» می‌دهد. مریخ به‌شدت مورد توجه دانش‌پیشگان و فناوران است و نگاه‌ها به‌سوی‌اش دوخته شده، آیا خانه‌ی بعدی زمینیان، مریخ است؟ آیا میزبان حیات بوده یا می‌تواند باشد؟ و. اما این مأموریت نیز به استقبال این پرسش‌ها نرفته است. هدف اینسایت این است که با فرود بر دشت آتش‌فشانی الیسیوم سیاره بهرام ـ‌که دومین پهنه‌ی بزرگ آتش‌فشانی این سیاره است‌ـ با سنجش لرزه‌های سطحی یا عمقی مریخ، از درون این خدای سرخ جنگ بیشتر بدانیم و دانش‌مان را رژفا بخشیم، به‌راستی اسم با مسمایی است.
تا دقایقی دیگر هفت دقیقه هیجان‌انگیز و دلهره‌آور فرود مریخ‌نشین رباتیک اینسایت، آغاز میشود تاکنون همه‌چیز خوب به‌نظر می‌رسد ولی دو سال قبل مأموریت قبلی شیارپارلی اروپایی، از پس این هفت دقیقه برنیامد، با چند متر اشتباه تخمین محل فرود با برخوردی نابودگر مأموریت به‌پایان رسید. کپسول حامل اینسایت باید با زاویه‌ی ۱۲ درجه به جو مریخ وارد شود. سرعت لحظه ورود به جو بیش از ۲۱ هزار کیلومتر بر ساعت است. در اثر اصطکاک با جو، دمای کپسول ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد خواهد شد، سپرهای گرمایی باید خوب کار کنند تا همه چیز از دست نرود. اصطکاک سرعت را هم کم خواهد کرد ولی ۱۶۰۰ کیلومتر بر ساعت باز هم عدد بزرگی است و ثانیه‌ها و سانتی‌مترها را برای فرود مهم می‌کند.
هفت ماه پیش که موشک اتلس ۵ این محصول JPL و شرکت سامانه‌های فضایی لاکهید مارتین «Lockheed Martin Space Systems» پرتاب کرد، همه چشم‌انتظار این هفت دقیقه بودند. می‌توانید تلویزیون اینترنتی ناسا این لحظات را دنبال کنید.
پس از فرود موفقیت‌آمیز نیز ما را دنبال کنید تا به مرور جزئیات این مأموریت بپردازیم.
اکنون که نخستین نوشته‌ی وبلاگ «از کیهان» منتشر میشود، دانش‌پیشگان و مهندسانی از ناسا و بسیاری از دوستداران دانش نجوم و فناوری‌های میان‌سیاره‌ای در سراسر زمین، سخت دل‌مشغول و نگران‌اند، به‌تماشای آغاز مأموریتی جاه‌طالبانه، ۸۵۰ میلیون دلاری، طولانی و بینش‌افزا نشسته‌اند. مریخ‌نشین «InSight» چند دقیقه دیگر، پس از سفری هفت ماهه میان زمین تا مریخ، در طی علمیاتی هول‌انگیز بر سطح سیاره‌ی سرخ فرود خواهد آمد.
در فضای خبری و شبکه‌های اجتماعی هشتگ‌ها insight ، marslanding و . به‌صدر رسیده و به اصطلاح ترند شده است. اما این همه هیجان و هیاهو برای چیست؟
اینسایت(InSight)، که سرواژگان عبارت
Interior Exploration using Seismic Investigations, Geodesy and Heat Transport
است که نام مأموریتی جاه‌طلبانه از سری مأموریت‌های کاوش مریخ آزمایشگاه پیشرانه‌ی جت ناسا (JPL) است و در زبان انگلیسی این مخفف معنای «بینش» و «ژرف‌نگری» می‌دهد. مریخ به‌شدت مورد توجه دانش‌پیشگان و فناوران است و نگاه‌ها به‌سوی‌اش دوخته شده، آیا خانه‌ی بعدی زمینیان، مریخ است؟ آیا میزبان حیات بوده یا می‌تواند باشد؟ و. اما این مأموریت نیز به استقبال این پرسش‌ها نرفته است. هدف اینسایت این است که با فرود بر دشت آتش‌فشانی الیسیوم سیاره بهرام ـ‌که دومین پهنه‌ی بزرگ آتش‌فشانی این سیاره است‌ـ با سنجش لرزه‌های سطحی یا عمقی مریخ، از درون این خدای سرخ جنگ بیشتر بدانیم و دانش‌مان را رژفا بخشیم، به‌راستی اسم با مسمایی است.
تا دقایقی دیگر هفت دقیقه هیجان‌انگیز و دلهره‌آور فرود مریخ‌نشین رباتیک اینسایت، آغاز میشود تاکنون همه‌چیز خوب به‌نظر می‌رسد ولی دو سال قبل مأموریت قبلی شیارپارلی اروپایی، از پس این هفت دقیقه برنیامد، با چند متر اشتباه تخمین محل فرود با برخوردی نابودگر مأموریت به‌پایان رسید. کپسول حامل اینسایت باید با زاویه‌ی ۱۲ درجه به جو مریخ وارد شود. سرعت لحظه ورود به جو بیش از ۲۱ هزار کیلومتر بر ساعت است. در اثر اصطکاک با جو، دمای کپسول ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد خواهد شد، سپرهای گرمایی باید خوب کار کنند تا همه چیز از دست نرود. اصطکاک سرعت را هم کم خواهد کرد ولی ۱۶۰۰ کیلومتر بر ساعت باز هم عدد بزرگی است و ثانیه‌ها و سانتی‌مترها را برای فرود مهم می‌کند.
هفت ماه پیش که موشک اتلس ۵ این محصول JPL و شرکت سامانه‌های فضایی لاکهید مارتین «Lockheed Martin Space Systems» پرتاب کرد، همه چشم‌انتظار این هفت دقیقه بودند. می‌توانید تلویزیون اینترنتی ناسا این لحظات را دنبال کنید.
پس از فرود موفقیت‌آمیز نیز ما را دنبال کنید تا به مرور جزئیات این مأموریت بپردازیم.
بالاخره دهم آوریل (۲۱ فروردین) رسید و نشست خبری که چند روز گذشته دوستداران علم منتظرش بودند، برگزار شد. تصویری شبیه دونات که البته وضوحش بسیار پایین‌تر از یک دوربین معمولی تلفن همراه به نظر می‌رسد اما می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین دستاورهای علمی قرن دانست.
بالاخره پس از سال‌ها تلاش، اولین نتایج تلسکوپ ایونت هورایزن که یک همکاری بین المللی است، منتشر شد. این تلسکوپ که حاصل همکاری ۴۰ کشور و ۸ آرایه تلسکوپ رادیویی است، وظیفه تصویربرداری از دو سیاه‌چاله مرکزی کهکشان مسیه ۸۷ و کهکشان خودمان، راه‌شیری را بر عهده داشته است. تصویربرداری از بسیاری دیگر از سیاه‌چاله‌ها از روی زمین ممکن نیست و برای انجام آن حداقل به آرایه تلسکوپی‌ای ۶ برابر قطر کره زمین نیاز داریم.
تصویری که در این نشست منتشر شد، تصویر سیاه‌چاله مرکزی کهکشان مسیه ۸۷ یا M87 از خوشه کهکشانی سنبله است که در فاصله ۵۵ میلیون سال نوری از ما قرار دارد. این سیاه‌چاله 5 / 6 میلیارد برابر خورشید جرم دارد، بنابراین می‌توانیم آن را یک ابرسیاه‌چاله بدانیم. دکتر شپرد دُلمن اخترشناس دانشگاه هاروارد و یکی از راهبران اصلی این پروژه در این نشست بیان کرد: «ما چیزی را دیدیم که فکر می‌کردیم، غیرقابل دیدن است. ما سیاه‌چاله را دیدیم و از آن عکس گرفتیم».
سیاه‌چاله‌ها اجرام بسیار متراکم و پر‌جرمی‌اند، پس طبیعتا گرانش بسیار بزرگی دارند، به همین خاطر هیچ چیز، حتی نور نمی‌تواند از آن‌ها فرار کند. دکتر دُلمن همچنین توضیح داد: «قسمت روشن پایین تصویر به ما می‌گوید موادی که در اطراف سیاه‌چاله‌اند با سرعتی قابل مقایسه با سرعت نور حرکت می‌کنند که با پیش‌بینی‌ها وشبیه‌سازی‌های ما تطابق دارد.» در واقع تصویر گرفته شده با پیش‌بینی های نظریه نسبیت عام اینشتین همخوانی دارد و گام دیگری در تأیید این نظریه محسوب میشود. آنچه در این تصویر دیده میشود نوری است که به دلیل وجود این گرانش در اطراف سیاه‌چاله خم شده و تاب برداشته است . دانشمندان قطر این حلقه نور را ۳۸ میلیارد کیلومتر تخمین زده‌اند. منطقه سیاه‌رنگ میانی این دونات افق رویداد سیاه‌چاله است یعنی دقیقا جایی که هرچیزی وارد آن بشود دیگر برگشتی نخواهد داشت. باید بگوییم تصویری که در اختیار داریم، سایه سیاه‌چاله است و یعنی جایی‌که هیچ نوری از آن‌جا به ما نرسیده.
نشست خبری دیروز اما در کنار شگفتی‌هایی که در پی داشت انتقاداتی را نیز برانگیخت. آنچه همگان تصور می‌کردند این بود که دو تصویر در این نشست منتشر خواهد شد. سیاه‌چاله مرکز کهکشان ام۸۷ و همین‌طور سیاه‌چاله مرکز کهکشان خودمان، راه شیری. سیاه‌چاله مرکزی کهکشان راه‌شیری که در فاصله ۲۶هزار سال نوری از ما قرار دارد، کماندارA* یاSagittarius A* نام دارد. جرم این سیاه‌چاله حدود ۵ میلیون برابر خورشید است. دانشمندان پروژه بیان کرده‌اند با وجود اینکه سیاه‌چاله مرکزی راه‌شیری به ما بسیار نزدیک‌تر است اما تصویربرداری از آن دشواری های بیشتری دارد. به نظر می‌رسد کوچک بودن این سیاه‌چاله (نسبت به M87) به نزدیکی آن به ما چربیده و از طرف دیگر حجم گاز و ستاره‌های اطراف آن بیشتر است. زیاد بودن حجم ماده و نزدیکی آن به سیاه‌چاله باعث میشود سرعت حرکت آن‌ها و برخوردشان مواد با یکدیگر بسیار زیاد باشد و در نتیجه تابش‌های پر انرژی زیادی تولید میشود. این اتفاق تفکیک تابش رادیویی را سخت می‌کند و در نتیجه ما را به دردسر می‌اندازد. به‌نظر می‌رسد، برای نتایج بهینه این پروژه باید بیشتر منتظر بمانیم.
جزئیات علمی و فنی پروژه و ثبت تصویر سیاه‌چاله در ۶ مقاله که در The Astrophysical Journal Letters انتشار یافته است.
درباره این سایت